مراجعه به آمار روزهایی که هوای پاک و سالم داشته‌ایم، بیانگر این مطلب است. امسال تهران سیزده روز پاک، صد و هشتادوچهار روز سالم و هفتادودو روز ناسالم داشته است در حالی که در سال نودودو، سه روز پاک، صد و شصت و هفت روز سالم و صد روز ناسالم را تا همین تاریخ سپری کرده بودیم (مربوط به 27/9/93). این را معاون نظارت و پایش محیط زیست استان تهران می‌گوید. ایشان در پاسخ به این سؤال که عامل مؤثر در کاهش روزهای ناسالم، تغییر کیفیت سوخت بوده یا وضعیت جوی تأثیر بیشتری داشته می‌افزاید: تغییر کیفیت سوخت قطعاً مؤثر بوده است اما اینکه چه عاملی بیشترین تأثیر را داشته، نیازمند بررسی و تحقیق است که در پایان سال انجام می‌شود.

چه کار باید کرد؟ انتظار تا کی؟ انتظار از چه کسی؟ از دولت؟ دولت که با مسائل بسیاری روبرو است و در میان هیاهوهای سیاسی فرصتی برای اختصاص دادن به این مساله ندارد. از شهرداری؟ شهرداری که اقداماتش اگر شرایط را بحرانی‌تر نسازد، امیدی به بهبود شرایط در دل شهروندان ایجاد نمی‌کند. نگاهی به اقدامات چند سال گذشته شهرداری بیندازید، ساخت‌وسازهای بسیار در زمین‌هایی که کاربری فضای سبز برای آن‌ها در نظر گرفته شده بود، یا به راه انداختن کارگاه ساختمان سازی در منطقه 22 تهران و مسدود کردن راه ورود باد غالب و اما راهکار جدید شهرداری افزایش جریمه قطع درختان که بهتر است خود شما قضاوت کنید.

به نقل از دنیای اقتصاد:"گروه مسکن- شورای شهر تهران روز گذشته برای افزایش خاصیت بازدارندگی جریمه قطع درختان در سطح پایتخت، یک فوریت طرح «اصلاحیه اخذ عوارض و گسترش فضای سبز شهر تهران» را به تصویب رساند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری  شورا به‌عنوان پیشنهاددهنده این طرح در توضیح دلایل بررسی این طرح عنوان کرد: با توجه به لزوم حفظ درختان در شهر تهران و با توجه به لزوم بازدارندگی جریمه درختان خشک و قطع شده، مصوبه اصلاحیه اخذ عوارض حفظ و گسترش فضای سبز شهر تهران در سال هشتاد و پنج به تصویب شورای شهر تهران رسیده است اما تا سال‌جاری مورد بازنگری قرار نگرفته است. او ادامه داد: این موضوع باعث می‌شود تا مصوبه کارآیی خود را از دست دهد و روند از بین بردن درختان و فضای سبز شهر تهران شتاب گیرد.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، مطابق با مصوبه عوارض قطع درختان که از ابتدای سال 86 شهرداری تهران موظف به اجرای آن در سطح شهر تهران بوده است جریمه قطع درخت متناسب با محیط بن درختان به‌طور میانگین بین 300 تا یک میلیون و 800 هزار تومان تعیین شده است.  اعضای شورای شهر تهران معتقد هستند با توجه به سود بالای ساخت‌وساز هم اکنون این رقم جریمه خاصیت بازدارندگی خود را برای مالکان در تغییر کاربری فضای سبز ملک خود به مسکونی یا تجاری از دست داده است از این رو یک فوریت طرح اخذ عوارض از درختان و فضای سبز را در دستور کار خود قرار دادند تا با افزایش رقم جریمه ناشی از قطع درختان مالکان را از تخریب فضای سبز و قطع درختان بازدارند.
براساس مصوبه سال 85 شورای شهر تهران ‌ شهرداری تهران موظف است برای قطع هر اصله درخت با محیط بن (قطر تنه درخت) تا 50 سانتی‌متر 300 هزار تومان از متخلف دریافت کند. در صورتی که محیط بن درخت بین 50 تا 100 سانتی‌متر باشد علاوه بر 300 هزار تومان باید بابت هر سانتی‌متر مازاد 30 هزار تومان دریافت کند.
طوری که برای درختی با قطر یک متر باید رقمی معادل یک‌میلیون و 800 هزار تومان جریمه پرداخت شود.  طبق بند سه این مصوبه هر اصله درخت با محیط بن بیش از یک متر علاوه بر یک میلیون و 800 هزار تومان جریمه به ازای هر یک سانتی‌متر اضافه مبلغ 60 هزار تومان جریمه دریافت می‌شود. در تبصره یک این مصوبه آمده است: در صورت قطع درختان، چنانچه در همان محل، به تعداد و میزان مجموع محیط بن درختان قطع شده، درخت کاشته شود، اخذ عوارض فوق‌الذکر منتفی است. مگر اینکه تعداد و بن درختان جدید از تعداد و بن درختان قطع شده، کمتر باشد که در این صورت مابه‌التفاوت آن، طبق بندهای فوق‌الذکر اخذ می‌شود"

حال به لوایح قانونی قطع درختان بپردازیم:

  لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب  3 خرداد 59 شورای انقلاب

ماده 1) به منظور حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درختان، قطع هر نوع درخت و یا نابود کردن آن به هر طریق در معابر، میادین، بزرگراه‌ها، پارک‌ها، بوستان‌ها باغات و نیز محل‌هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر، باغ شناخته شوند در محدوده و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری و رعایت ضوابط مربوطه ممنوع است. ضوابط و چگونگی اجراء این ماده در چهارچوب آئین نامه مربوط با رعایت شرایط متنوع مناطق مختلف کشور توسط وزارت کشور با هماهنگی وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهاد کشاورزی و شهرداری تهران تهیه و به تصویب شورای عالی استان‌ها می‌رسد.

. تبصره 1-اصلاح و واکاری باغات در حریم شهرها به شکل جزئی و یا کلی مشمول این ماده نیست و طبق ضوابط مصوب وزارت جهاد کشاورزی انجام می‌شود.

. تبصره 2- مصوبات شورای عالی استان‌ها جهت تطبیق با قوانین و رعایت اصل یکصد و سی و هشتم (138) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به اطلاع رئیس مجلس شورای اسلامی خواهد رسید تا در صورتی که بر خلاف قوانین بود، با ذکر دلیل برای تجدید نظر و اصلاح به شورای عالی استان‌ها ارسال گردد.

ماده 2) شهرداری‌ها در محدوده قانونی و حریم شهرها مکلف‌اند ظرف مدت یک سال شناسنامه ای شامل تعداد ونوع و محیط و سن تقریبی درختان محلهای مشمول این قانون را تنظیم کنند و این شناسنامه هر پنج سال یکبار قابل تجدید وسند اجرای این قانون می‌باشد.

. تبصره – شهرداری‌ها مکلف‌اند درختان معابر، میادین، بزرگراه‌ها وپارکها را پس از تنظیم مشخصات آنان پلاک کوبی کنند.

. ماده 3 ) مأمورین شهرداری‌ها بر حسب مورد می‌توانند برای تنظیم یا تطبیق برگ شناسایی درختان با در دست داشتن معرفی نامه و نمایندگی دادستانی وارد محلهای مشمول این قانون بشوند.

. ماده 4 ) از تاریخ اجرای این قانون اعم از اینکه شناسنامه موضوع ماده 2 تنظیم و ابلاغ شده باشد یا نه، قطع درختان مشمول قانون ممنوع است مگر با تحصیل اجازه از شهرداری طبق مقررات و ضوابط مربوط.

تبصره 1 – تفکیک اراضی مشجر و باغات فقط بر اساس ضوابط ماده (1) این قانون وبا رعایت سایر مقررات شهرسازی و درج عنوان باغ در اسناد صادره مجاز است ولی قطع درخت در هر محل و با هر مساحت بدون کسب اجازه وفق مقررات این قانون ممنوع است.

. تبصره 2- در پروانه‌های ساختمانی که بر اساس طرح جامع و یا هادی شهرها از طرف شهرداری‌ها صادر می‌شود تعداد درختی که در اثر ساختمان باید قطع شود تعیین و قید خواهد شد در صورتیکه پس از دریافت پروانه و قطع درخت ظرف مدت مندرج در پروانه بدون عذر موجه اقدام سااختمان نشود مرتکب مشمول مجازات‌های مقرر در این قانون خواهد شد.

. تبصره 3- مالکین باغات و محل‌هایی که بصورت باغ شناخته می‌شوند مکلف‌اند به ازاء درخت‌هایی که اجازه قطع آن‌ها از سوی شهرداری صادر می‌شود به تعداد معادل دو برابر محیط بن درختان قطع شده در همان محل و یا هر محلی که شهرداری تعیین خواهد کرد درخت با محیط بن حداقل 10 سانتی متر بر طبق ضوابط و دستور العملهای موجود در فصل مناسب غرس نمایند.

. تبصره 4- کاشت و حفاظت و آبیاری درختان معابر، میادین، بزرگراه‌ها و پارک‌های عمومی از اعم وظایف شهرداری می‌باشد.

. ماده 5 ) ضوابط مربوط به خزانه و جابجا کردن، جانشین ساختن و قطع درختان با بهره برداری از نهالستان‌ها قلمستان‌ها و باغات و موارد دیگر دارد به موجب آیین نامه‌های اجرایی این قانون تعیین خواهد شد.

. ماده 6) هر کس درختان موضوع ماده (1) قانون گسترش فضای سبز را عالما و عامداً و بر خلاف قانون مذکور قطع یا موجبات از بین رفتن آن‌ها را فراهم آورد، علاوه بر جبران خسارت وارده حسب مورد به جزای نقدی از یک میلیون (000/000/1) ریال تا ده میلیون (000/000/10) ریال برای قطع هر درخت و در صورتی که قطع درخت بیش از سی اصله باشد به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.

تبصره – در صورتیکه قطع درخت از مالکین به نحوی باشد که باغی را از بین ببرد و از زمین آن به صورت تفکیک و خانه سازی استفاده کند همه زمین به نفع شهرداری ضبط می‌شود و به مصرف خدمات عمومی شهر و محرومین می‌رسد.

. ماده 7) گزارش مأمورین شهرداری‌های مأمور اجرای این قانون که قبلاً با وظایف ضابطین دادگستری آشنا شده‌اند به منزله گزارش ضابطین دادگستری است.

ماده 8) هر کس اعم از ماموران مجری این قانون و سایر اشخاص عالما جرائم مذکور در این قانون را به خلاف حقیقت به کسی نسبت دهند و یا گزارش خلاف واقع بدهد به مجازات حبس جنحه تا سه سال محکوم می‌شود مگراینکه در قوانین جزائی مجازات شدیدتری پیش بینی شده باشد که در اینصورت به مجازات اشد محکوم خواهد شد.

قیمت یک درخت چند؟ (خودتان قضاوت کنید)

اگر بخواهید ارزش‌های یک درخت را برشمارید چه می‌گویید؟ شاید از جذب دی اکسید کربن و تولید اکسیژن سخن بگویید اما دیگر چه؟ اگر خیلی ساده نگاه کنید، احتمالاً به تولید چوب و محصولات چوبی هم فکر خواهید کرد؛ و دیگر؟ درخت کارخانه‌ای شگفت‌انگیز است. فعالیت‌های درخت، به تنهایی یا به عنوان عضوی از یک جنگل چنان متنوع است که می‌توان آن را به مجموعه‌ای از کارخانه‌های گوناگون تشبیه کرد. کنترل و افزایش کیفیت هوا، تولید، تثبیت و حفاظت خاک‌های حاصلخیز، حفاظت و کاهش مصرف انرژی، افزایش سطح زندگی انسان‌ها و… همه و همه بر دوش این کارخانه‌های قد بلند و سرسبز سنگینی می‌کند. 

هر کارخانه با حساب سود و زیان ارزیابی می‌شود. سرمایه‌گذاری برای ساخت یک کارخانه وقتی توجیه دارد که پس از مدت معینی سود مالی به بار آورد. آیا درختان هم چنین هستند یا اینکه باید به آنان مانند بعضی فعالیت‌های عام‌المنفعه و غیر تجاری نگاه کرد که سود مالی ندارند؟ اقتصاددانان محیط زیست این پرسش را از راه‌های گوناگون بررسی می‌کنند. اما در هر حال کاری که باید انجام گیرد این است که تمام هزینه‌های نگهداری یک درخت و همه یا بیشتر منافع آن را باید بتوان برشمرد و برای هرکدام ارزش عددی (ریالی (تعیین کرد و در نهایت هزینه‌ها را از سودها کم کرد تا بالاخره معلوم شود هر درخت در طول زندگی‌اش چه مقدار ارزش تولید کرده است. البته درخت‌ها بر اساس جنس، گونه، زیستگاه، سن تقریبی و موارد دیگر، در تولید و هزینه‌هایشان تفاوت‌هایی با هم دارند اما ما در این نوشته، یک نمونه رایج را در نظر می‌گیریم؛ یک درخت سالم و تناور را که حدود سی سال از عمر آن می‌گذرد. 

  همه جا، همه وقت؛ از شهر تا جنگل‌های طبیعی

درخت مورد نظر ما در فرآیند فتوسنتز، فعالیت منحصر به فردی انجام می‌دهد که انسان‌ها تقریباً از انجام آن عاجز هستند. هر هکتار درخت پهن برگ، سالانه در حدود دوازده هزار و هشتصد تن اکسیژن سالم تولید می‌کند و تقریباً دو برابر آن ) دی اکسید کربن) جذب می‌کند. ارزش اکسیژن برای همه ما معلوم است؛ بدون آن نمی‌توانیم زنده بمانیم. اما جذب و محو کردن دی اکسید کربن چه ارزشی دارد؟ این مولکول نسبتاً ساده قرن‌هاست در لایه‌های بالایی جو زمین انباشته شده و به عنوان مهم‌ترین عامل گلخانه‌ای باعث گرمایش جهانی می‌شود. با گرم شدن کره زمین، بخش بزرگی از یخ‌های قطبی که بزرگ‌ترین منابع آب شیرین در زمین هستند، ذوب و به دریاها و اقیانوس‌ها سرازیر می‌شوند؛ یعنی به آب شور تبدیل می‌شوند که برای ما انسان‌ها ارزش حیات بخشی ندارد. هر ساله٬صد درخت بالغ: 77٬000 گالون آب باران را می‌گیرند. البته درختان از راه دیگری هم برای تأمین آب شرب ما فعالیت می‌کنند. درختانی که در حوزه آبریز قرار دارند، یکی از بهترین و کم هزینه‌ترین روش‌ها را برای فیلتراسیون و بالا بردن کیفیت آب آشامیدنی به کار می‌برند. خاک مناطق جنگلی بر اثر فعالیت درختان ـ به‌خصوص ریشه آن‌ها ـ اسفنج‌مانند است و سرعت آب را کاهش می‌دهد. سرعت کم آب زیرزمینی (و حتی سطحی) به ریشه‌های درخت اجازه می‌دهد که آلاینده‌های موجود در آب مانند نیترات‌ها و فسفات‌ها را تقریباً به طور کامل جذب کنند. این کار فیلتراسیون آب خوانده می‌شود و یکی از پرهزینه‌ترین فرآیندهای تصفیه آب در تصفیه‌خانه‌هاست. به شیوه‌ای کم و بیش یکسان، برگ درختان هم به تصفیه و افزایش کیفیت هوا کمک می‌کنند. برگ درختان، گازهایی مانند ) دی اکسید گوگرد(،) و اکسیدهای نیتروژن) را به راحتی جذب می‌کنند. این گازها در احتراق موتور خودروها و همچنین وسایل گرم‌کننده خانه‌ها و ادارات تولید می‌شوند. برگ درختان حتی ذرات غبار ریز (آن‌هایی که تقریباً ده میکرون اندازه دارند) را جذب می‌کنند. این ذرات به طور مشخص حاصل فعالیت افراد سیگاری است.

 البته ذرات بزرگ‌تر غبار هم به دام برگ درخت می‌افتند؛ اما این جذب بلای جان برگ‌ها می‌شود و درخت را به پاییز زودرس مبتلا می‌کند که مرگ دردناکی برای درخت است. 

درختان علاوه بر اینکه می‌توانند آلودگی‌ها را از آب و خاک و هوا جذب کنند، نقش مهمی در نگهداری از خاک‌ها دارند. ریشه‌های یک درخت ـ یا تقریباً هر گیاه دیگر ـ ذره‌های خاک را کنار هم نگه می‌دارد و علاوه بر آن با کاستن از سرعت آب‌های سطحی، جلوی شسته شدن خاک را می‌گیرد و به این ترتیب، یکی از حیاتی‌ترین مواد موجود در کره زمین را که تولیدش از توان انسان‌ها خارج است (خاک)، برای ما نگهداری می‌کند.

   شعبده بازی‌های درخت

اینکه یک درخت می‌تواند مواد سمی و آلاینده‌های آب و هوا را جذب کند چندان عجیب نیست. در یک تحلیل در سال 1999 میلادی در شهر واشنگتن٬ نشان داد که روی هم رفته بین سالهای 1973 تا 1997 پوشش سایبانی درختی در شهر از سی و هفت٪ به بیست و یک٪ کاهش یافته است. از دست دادن این مقدار پوشش سایبانی درختی باعث افزایش سی و چهار٪ روان آبی فاضلاب سطحی شهری شده و همچنین در صورت عدم کاهش این مقدار پوشش سایبانی٬ 160600 کیلو گرم آلاینده‌های حذف می‌یافت اما صرفه‌جویی در مصرف انرژی (درختان در شهر شیکاگوی آمریکا٬ سالانه باعث کاهش هزینه‌های انرژی معادل 360٬000 دلار برای شهروندان این شهر می‌شود) ـ به‌خصوص انرژی الکتریکی ـ واقعاً شاهکار یک درخت و بیشتر به شعبده‌بازی شبیه است. درخت این کار را با ایجاد تعادل دمایی انجام می‌دهد. تاج درختان در تابستان‌ها با ایجاد سایه دمای پیرامون را کاهش می‌دهد و در فصل‌های سرد سال با کاستن از بادهای سرد، دمایی مناسب‌تر برای ساکنان زیر تاج خود فراهم می‌کند. در هر دو فصل گرم و سرد، رطوبتی که برگ درختان ایجاد می‌کنند اثر تعادل بخشی در دمای محیط را تشدید می‌کند. بررسی‌های (USFS  سازمان خدمات جنگل، ایالات متحده) نشان می‌دهد خانه‌هایی که پیرامونشان درخت کاشته شده – به‌خصوص آن‌هایی که زیر سایه تاج درختان قرار دارند – برای ایجاد گرما و سرما نسبت به خانه‌های بی‌درخت تا بیست و پنج درصد انرژی کمتری نیاز دارند.  اما این، همه شعبده بازی درخت نیست. اعث 20٪ صرفه جویی در هزینه‌های سرمایشی خانه  و  2٪ تا  10٪ صرفه جویی در هزینه‌های گرمایشی مالکین منازل می‌شود . تنها سه عدد درخت کاشته شده با استراتژیک مناسب می‌تواند تا پنجاه٪ باعث کاهش قبوض برق و گاز شود

درختان حتی باعث ماندگاری بیشتر پوشش آسفالت خیابان‌ها، سهولت و امنیت بیشتر در ترافیک شهری و افزایش امنیت و سلامت روانی شهروندان می‌شوند. سایه‌ای که درخت روی سطح خیابان پهن می‌کند، از دمای سطحی خیابان می‌کاهد و قیری را که برای چسباندن دانه‌های شن آسفالت استفاده شده دیرتر خراب می‌کند و در نتیجه عمر مفید آسفالت خیابان‌ها را تقریباً دو برابر افزایش می‌دهد. همین سایه‌های لذت بخش که هر یک از ما زیر آن دقایقی را به آرامش گذرانده‌ایم، نقش مهمی در کاهش تبخیرهای سطحی دارند. سایه درختان در حاشیه آبگیرها و تالاب‌ها و حتی رودها و نهرها می‌تواند نقش مهمی در کاهش این تبخیرها داشته باشد. از سوی دیگر درختان – به ویژه در وسط خیابان‌های شهری - بین دو مسیر رفت و آمد سایه می‌اندازند و از نور خیره کننده خودروهای عبوری در شب‌ها می‌کاهند. 

باز هم عجیب‌تر، شاخ و برگ درختان با ایجاد پانل‌های کوچک آکوستیک و تولید «نویز سفید» صوتی، صداهای پراکنده و مخرب محیطی را که بر شنوایی انسان‌ها اثر منفی می‌گذارد، تا حد زیادی کاهش می‌دهند. آلودگی صوتی همزاد جدیدی به نام آلودگی نوری هم دارد. آلودگی نوری یکی از بلایای زندگی در شهرهای مدرن است. شهرها شب‌ها تاریک نیستند و آرامش را از ساکنان شهر می‌گیرند اما تقریباً بیشتر مردم این نوع آلودگی را اصلاً آلودگی به حساب نمی‌آورند. درخت نمی‌تواند آلودگی نوری را حذف کند اما گونه‌ای از آلودگی نوری که با نام نورهای پراکنده شناخته می‌شود، به کمک تاج‌های پهناور درختان کاهش می‌یابد و علاوه بر آرامش روانی در شب‌ها، امنیت و سلامت زیستی ما انسان‌ها را هم در پی دارد. 

اما این‌ها هنوز همه فعالیت‌های این کارگران و کارخانه‌های بی‌جیره و مواجب نیست؛ درختان نقش مهمی را هم در سلامت روانی و بهبود کیفیت اجتماعی زندگی ما انسان‌ها بر عهده گرفته‌اند. آن‌ها چشم‌اندازهای زیبایی برای ما درست می‌کنند. در بسیاری از ایالت‌های آمریکا، قوانین مشخصی برای کاشت گونه‌های درختی خاص به منظور پوشش دادن و پنهان کردن آلودگی‌های بصری وجود دارد. به عبارتی می‌توان مناظر نامناسب شهری را با درختان از دید شهروندان پنهان کرد یا آن‌ها را زیباتر نشان داد. در بعضی از بررسی‌ها حتی به نقش مهم درختان در سلامت روانی زندانیان اشاره شده است. در گزارش دیگر، اشاره شده است که شهروندان با مشاهده مناظر پردرخت، با سرعتی تقریباً سه برابر دیگران، پس از یک استرس روانی به شرایط فیزیولوژیک عادی بازگشته‌اند.

بالاخره چند؟

هر درخت، کم و بیش همه آنچه را تا اینجا گفته شد انجام می‌دهد. بعضی از آن‌ها بیشتر کار می‌کنند و بعضی کمتر. آن‌ها با این فعالیت‌های منحصر به فرد خود، مقادیر زیادی سود مالی برای ما به ارمغان می‌آورند. ما یک نهال دو ساله (مثلاً چنار) را در ایران حدود دو تا ۵ هزار تومان می‌خریم و برای نگهداری از آن سالانه در حدود ۱۰ هزار تومان هزینه می‌کنیم (شامل هزینه آب و سمپاشی و کود و هرس سر شاخه‌ها و…). این یعنی در مدت سیسال برای این درخت فقط سیصد هزار تومان هزینه می‌کنیم. حالا کارخانه‌ای داریم با سی سال سابقه که کل هزینه احداث و نگهداری آن در این سی سال کمتر از نیم میلیون تومان بوده است. این کارخانه سی ساله برای ما چه مقدار سود به بار آورده است؟ برای محاسبه سود کارخانه باید ببینیم در این سی سال چه محصولاتی را هرکدام به چه مقدار تولید کرده است.

کارخانه سی ساله ما هر سال حدود نه کیلوگرم دی اکسید کربن از اتمسفر جذب می‌کند (در بعضی از پژوهش‌ها این رقم تا حدود هفت/بیست و یک پوند هم اعلام شده است). با استفاده از آخرین و مؤثرترین فناوری‌های موجود برای جذب این مقدار دی اکسید کربن، باید حدود یک میلیون تومان هزینه کنیم. درختی که به جذب دی اکسید کربن می‌پردازد، همزمان به تولید اکسیژن هم مشغول است. جالب است بدانید که هر درخت، اکسیژن لازم برای زندگی دو نفر انسان را در سال تولید می‌کند. می‌دانید که بدون اکسیژن نمی‌توانیم زنده بمانیم. برای این فعالیت درختان چه مبلغی را تعیین می‌کنید؟ اما هر درخت به جز جذب دی‌اکسید کربن، روزانه چهار/یک کیلوگرم ذرات معلق هوا، هفت/دو کیلوگرم اکسیدهای نیتروژن، هفت/دو کیلوگرم اکسید گوگرد، نه/صفر کیلوگرم منواکسید کربن و مواد خطرناکی همچون کرومیوم (صد و چهل میلی گرم) و سرب (پنج هزار و دویست میلی گرم) را هم جذب می‌کند. باز بر اساس آخرین روش‌ها، برای جذب این مقدار آلودگی سالانه به حدود ۱۹۶ هزار تومان نیاز داریم. هر ساله٬صد درخت بالغ:  1.2 تن دی اکسید کربن را از هوا می‌گیرند

در این روزگار، یکی از مهم‌ترین مساله‌های انسانی، تأمین انرژی است. هرروز درباره کم و زیاد شدن قیمت و تهدید کاهش زودهنگام منابع انرژی خبرهایی می‌شنویم. هر درخت با ایجاد سایه و تولید پدیده‌ای که به آن «سینک حرارتی» می‌گوییم، باعث می‌شود مصرف انرژی الکتریکی خانگی در تابستان حدود نه درصد کاهش یابد. این مقدار کاهش، مطابق الگوی مصرف در ایران، ماهانه حدود دو هزار و صد تومان در هر خانه صرفه‌جویی ایجاد می‌کند. البته می‌دانیم به طور معمول همه ما خیلی بیشتر از این الگو برق مصرف می‌کنیم! جدا از ایجاد پدیده سینک حرارتی، سایه درخت باعث ماندگاری بیشتر آسفالت خیابان‌ها می‌شود. این افزایش عمر در حدود سه برابر برآورد شده است.؛ یعنی آسفالت‌هایی که در محیط‌های باز به طور میانگین بایستی پنج سال دوام بیاورند، تا پانزده سال ـ و در بعضی گزارش‌ها تا بیست و پنج سال ـ دوام آورده و سود هنگفتی نصیب ما می‌کنند که برای هر دوره پنج ساله از زندگی، یک درخت تناور با گستره تاج چهل متر مربعی، حدود ۳ میلیون تومان خواهد بود. 

درختان با کاهش سرعت آب در زیر و روی خاک، باعث تصفیه آب و نگهداری خاک می‌شوند. براساس ارقام موجود، هزینه تصفیه هر لیتر آب در تصفیه‌خانه‌های ایران حدود تومان برآورد می‌شود. اگر کارکرد یک درخت را با همین قیمت بسنجیم، درختان جنگلی نزدیک به نود و پنج درصد از مواد معلق و بعضی از مواد محلول در آب را با ریشه‌های خود جذب می‌کنند و این فعالیت آن‌ها به ازای هر کیلومتر مربع جنگل، سالانه حدود ۱۳۰ میلیون تومان برای ما به ارمغان می‌آورد. همچنین هر درخت به اندازه نصف یک دیواره بتنی می‌تواند نویزهای صوتی محیطی را کاهش دهد. جدا از زیبایی درختان و زشتی بی‌اندازه دیواره‌های بتنی که در حاشیه بزرگراه‌ها برای کاهش آلودگی صوتی ردیف می‌شوند، هزینه ایجاد این دیواره‌ها سبز و زیبا خیلی کمتر از دیوارهای بتنی است. درختان می‌توانند با ایجاد نویز سفید حدود هفت دسی بل از نویزهای پراکنده محیطی را کاهش دهند که برای این فعالیت آنان باید حدود ۳۰۰ هزار تومان سود آوری کنار گذاشت. این رقم را درختان در هر پنج سال یک‌بار، تجدید می‌کنند؛ چرا که دیواره‌های بتنی تقریباً هر پنج سال یک‌بار به دلایل زیبایی شناختی یا مواردی از این دست باید نو شوند. 
کاهش آلودگی صدا بعضاً تا 50٪ با جذب صوت٬ کاشت ردیف‌های زیادی از درختان در امتداد اتوبان‌های باعث گرفتن آلودگی صوتی به وجود آمده اتوبان‌های می‌شود و همچنین درختان همانند صداخفه کن در شهرها و مناطق شهر نشین عمل کرده و باعث جذب صداهای آزار دهنده که برای گوش انسان‌ها مضرر است می‌شوند. بهبود فضای سبز کنار خیابان‌ها باعث کاهش تصادفات 5٪ تا 20٪ در شهر تورنتو کانادا شده است٬ که این خود باعث کاهش مخارج عمومی شده است٬ و همچنین باعث افزایش استفاده از شریان‌های پیاده روی شهر شده است. درختان امنیت رانندگی را بهبود بخشیده‌اند. در یک مطالعه مشاهده شده است که بعد از ایجاد و بهبود فضای سبزی کنار جاده ای٬ 46٪ کاهش تصادفات شهری و اتوبانی را در بر داشته است. ایجاد اشتغال٬کار و سود: جنگلبانی شهری ایجاد اشتغال‌های فراوانی می‌کند که باعث منبع درآمد خیلی از اقشار جامعه می‌شود. که هر 1 دلار هزینه خرج شده برای یککاشت و نگهداری یک درخت٬ 5.60 دلار توسط فوایدی که آن درخت برای جامعه و شهر دارد باز خواهد گشت. یعنی اگر 100 هزار تومان برای درختان شهری هزینه شود 560 هزارتومان فایده برای شهر و شهروندان خواهد داشت.

بیایید این فهرست عددی را همین جا خاتمه دهیم؛ اگرچه بسیاری از فایده‌های درخت چنان باارزش و حیاتی هستند که نمی‌توان برایشان رقمی تعیین کرد اما فهرست ما تا همین جای کار، برای یک درخت سی ساله، حدود پانصد و نودودو/هفتاد و شش/چهارصد تومان درآمد تولید کرده است که اگر هزینه‌های نگهداری سی ساله (۳۰۰ هزار تومان) را آز آن کسر کنیم، به سود خالص هفتاد و شش/دویست و نودودو/چهارصد تومان می‌رسیم. با همین رقم، سود سرمایه‌گذاری ۳۰ ساله ما در کاشت و مراقبت از درختان حدود ۲۵ هزار درصد است. کسی هست که چنین سرمایه‌گذاری‌ای را نپسندد و مشتاق انجام آن نباشد؟ آیا اگر کسی چنین سرمایه‌گذاری‌ای را نپسندد نباید به سلامت عقل او شک کرد؟ از آن بدتر، اگر کسی چنین کارخانه‌ای را به ارث ببرد و آگاهانه در پی خراب کردن آن باشد، درباره او چه می‌توان گفت؟

و اما سخن آخر اینکه راهکار جلوگیری از قطع درختان افزایش جریمه و شناسنامه دار کردن آن‌ها نیست. خود ما باید جلوی این موارد را بگیریم مثلاً شما سازنده‌ها فقط هزینه را در جریمه شهرداری نبینید هزینه اصلی خیلی بیشتر از این مبالغ است؟

منابع: دنیای اقتصاد، توابین، معماری نیوز