دنیای اقتصاد: تكليف سال91 مديريت شهري تهران براي تدوين «قاعده برجسازي»، بعد از دو سال تاخير، سرانجام در دستوركار قرار گرفت. شهرداري مجموعه ضوابط و دستورالعمل مشخصي را براي احداث بلندمرتبهها تهيه كرده و بهزودي با تصويب نهايي آن در مراجع بالادست، اين نوع ساختوسازها را مشمول قواعد از پيش تعيين شده ميكند. در حال حاضر ارتفاع مجاز ساختمان در تهران، 12 طبقه است و براي بيشتر از آن، ضابطه وجود ندارد، بلكه متناسب با چانهزني برجسازها، مجوزهاي موردي صادر ميشود. در ضوابط آماده تصويب، پهنههايي از شهر مكان بلندمرتبهسازي معرفي شده است.
قواعد برج سازي در تهران
گروه مسكن- بهشاد بهرامي: شهرداري تهران سرانجام ضوابط مربوط به «ساختوسازهاي بلندمرتبه» را دو سال ديرتر از موعد مقرر، تنظيم و براي تصويب نهايي به مراجع بالادست ارائه كرد. در حال حاضر، سقف مجاز ساختوساز در تهران معادل حداكثر ارتفاع 12طبقه است و هيچ دستورالعمل واحد و قاعده مشخصي براي برجسازي- بيش از ارتفاع مجاز- وجود ندارد، اما حجم بلندمرتبههاي در حال احداث در نقاطي خاص از پايتخت افزايش پيدا كرده و آمارهاي غيررسمي از صدور سالانه 100مجوز احداث برج در تهران حكايت دارد.
مقررات طرح تفصيلي جديد تهران كه ارديبهشت سال91 ابلاغ شد، شهرداري را مكلف كرده بود حداكثر ظرف مدت 6 ماه، ضوابط جامع بلندمرتبهسازي را تدوين كند؛ اما در طول دو سال و نيم اخير، در غياب ضابطه رسمي، مجوزهاي برجسازي از طريق چانهزني برجسازها در كميسيون ماده 5 و مذاكره جمعي با مديران شهري، صادر شده است. هرچند مديريت شهري تهران، برجهاي بالاي 20 طبقه در حال ساخت را اقدام بيضابطه نميدانند؛ اما در صورت ابلاغ قاعده جديد بلند مرتبه سازي، صدور مجوز منوط ميشود به انطباق درخواستها با مقررات از پيشتعيين شده، نه اينكه همچون شرايط سالهاي اخير، به تناسب درخواست برجساز، مقررات موردي نوشته شود!
معاون شهردار تهران با اعلام جزئيات قواعد تدوين شده براي بلندمرتبهسازي به «دنياياقتصاد» گفت: در صورت تصويب نهايي ضوابط، مجوز برجسازي از روي نسخه كلي صادر نميشود بلكه محلها و پهنههاي مشخصي در تهران براي اين نوع ساختوساز تعريف و براي هر نقطه، مقررات خاص در نظر گرفته شده است. قوانین بالادستی مدیریت شهری، شهرداری تهران را موظف کرده است تا 6 ماه پس از ابلاغ و اجرای طرح تفصیلی جدید ضوابط بلندمرتبهسازی را تدوین و برای تصویب نهایی به کمیسیون ماده 5 ارسال کند. این در حالی است که با گذشت دو سال و پنج ماه از اجرای طرح تفصیلی، ضوابط بلندمرتبهسازی هنوز در پیچ و خم تدوین و تصویب به سر میبرد. بهگونهای که معاون شهرسازی و معماری شهرداری با بیان اینکه این ضوابط در مرحله بررسی در کمیسیون ماده 5 است به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: بر مبنای این ضوابط ساخت وسازهای بلندمرتبه در دو پهنه مسکونی و اداری- تجاری با پیشبینی شرایط خاص حتی تا ارتفاع 300 متر (بیش از 40 طبقه) هم مجاز شناخته شدهاند. از جمله مکانهای مناسب برای بلندمرتبهسازی در جوار چند بزرگراه اصلی شهر شناسایی شده است.
به گزارش «دنیای اقتصاد» پس از آنکه طرح تفصیلی جدید بهعنوان نقشه راه ساختوساز در پایتخت در اردیبهشت سال 91 ابلاغ شد معاون شهرسازی وقت خبر داد تا دو ماه آینده ضوابط بلندمرتبهسازی نیز به کمیسیون ماده 5 ارسال خواهد شد و بعد از آن وارد فاز اجرایی میشود تا به این ترتیب بلندمرتبهسازی در پهنههای شهر قاعدهمند شود. اما در فاصله دو سال گذشته نه تنها این ضوابط به مرحله تصویب و اجرا نرسید بلکه بهرغم آنکه براساس ضوابط طرح تفصیلی جدید ساخت وسازها تا 12 طبقه مجاز شناخته شده است؛ هم اکنون بلندمرتبهسازیهای بیش از 20 طبقه به مدد صدور مجوزهای کمیسیون ماده 5 در تمامی پهنههای شهر اجرایی شدهاند. البته علیرضا نادری معاون شهردار تهران تاکید دارد: ریلگذاری معاونت شهرسازی در دوره جدید تغییر کرده و «به زودی» ضوابط بلندمرتبهسازی تکمیل خواهد شد.
«مکان» پیششرط بلندمرتبهسازی
نادری معاون شهرسازی شهرداری تهران، مکان (location) را مهمترین اصل در صدور مجوز بلندمرتبهسازی در ضوابط در حال تکمیل دانست و گفت: برای تایید مجوز بلندمرتبهسازی «مکان» پیششرط اصلی شهرداری است. به این معنی که ضوابط کلی تدوین نمیشود بلکه مکانها و موقعیتهای مشخصی در شهر برای ساخت بلندمرتبهها پیشبینی میشود و برای آنها ضوابط خاص اعلام خواهد شد. او به «دنیای اقتصاد» توضیح داد: در پیشنویس ضوابط ارائه مجوز بلندمرتبهسازی در تمامی پهنههای شهر پیشبینی نشده است بلکه براساس آن ساخت وسازهای بلندمرتبه فقط در پهنههای مسکونی و تجاری مجاز شناخته شده است. او ادامه داد: حتی در برخی جانماییهای انجام شده در جوار بزرگراههای اصلی شهر امکان صدور مجوز ساختمانهای با ارتفاع 300 متر نیز وجود دارد.
نادری با اشاره به این موضوع که پیشنویس ضوابط بلندمرتبهسازی به کمیسیون ماده 5 ارسال شده است، اظهار کرد: صدور مجوز بلندمرتبه در پهنه سبز مجاز نیست بلکه ساخت وساز در این پهنه مطابق با قانون گذشته یعنی 30 به 70 (فقط 30 درصد عرصه به مالک اجازه ساختوساز داده میشود و 70 درصد زمین برای احداث فضای سبز در اختیار شهرداری قرار میگیرد) خواهد بود. در همین رابطه محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر نیز به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: این ضوابط برای بررسی به شورای شهر تهران ارسال شده است. او تصریح کرد: با توجه به دستورالعمل جدید در مورد تدوین نسخههای سبکسازی تهران برای تعدیل جمعیت و حفظ سقف جمعیتی پایتخت مطابق با طرح جامع، چون هنوز ضوابط بلندمرتبهسازی در دستورالعمل طرح تفصیلی قرار نگرفته میتوان آن را مورد بازنگری قرار داد تا از بارگذاریهای اضافه در پهنههای شهر جلوگیری شود.
پروندههای «الک شده»
اگرچه به گفته بسیاری از کارشناسان شهری صدور مجوزهای خاص در کمیسیون ماده 5 منشأ بیانضباطی در ساختوسازها شده است اما نادری معتقد است: کمیسیون ماده 5 یک نهاد قانونی است. او افزود: از آنجا که ساختوساز بیش از 12 طبقه در تهران نیاز به مجوز خاص دارد این نهاد اختیار دارد تا بر مبنای قانون صدور این گونه مجوزهای ساختوساز را بررسی کند. او تصریح کرد: یکی از دلایل صدور این مجوزها این است که در شهر تهران زمین، کالای باارزشی است بنابراین چطور میتوان فردی را که چندین هزار متر مربع زمین دارد مجبور به ساختوساز کمتر از 10 طبقه کرد؟ معاون شهرداری تهران یکی دیگر از شاخصهای تغییر ریل قطار شهرسازی را بررسی پروندههای با متراژ بالای زمین در کمیسیون ماده 5 دانست و اظهار کرد: از این پس بنا نداریم هر پروندهای را در کمیسیون ماده 5 بررسی کنیم بلکه فقط پروندههایی که دارای سه فاکتور زمین با متراژ مناسب و محل مناسب و همچنین درخواست قابل دفاع و منطبق با ضوابط بالادست باشند قابلیت بررسی دارند. نادری اضافه کرد: به عبارت دیگر در دوره جدید پروندههای ارجاع شده به کمیسیون ماده 5 الک میشوند و فارغ از اینکه متعلق به چه شخص حقیقی یا حقوقی هستند مورد بررسی قرار میگیرند. او با اشاره به این موضوع که در صورت صدور مجوز بلندمرتبه، عوارض ویژهای از مالک دریافت میشود، گفت: بالاخره هر فردی که بهره بیشتری از شهر میبرد باید به همان نسبت عوارض بیشتری به شهر بپردازد.
تخلفات ساختمانی کمتر از یک درصد
معاون شهرسازی شهرداری تهران در بخش دیگری از صحبتهای خود با بیان اینکه در حال حاضر سیستمها در شهرداری تهران برای بروز تخلفات ساختمانی بسته شده است، تاکید کرد: از مجموع 30هزار پروانه ساختمانی صادر شده در هر سال کمتر از یک درصد تخلف صورت میگیرد. او ادامه داد: از این رو به نظر میرسد قدری آرامش در بخش ساخت وساز شهر به وجود آمده است. البته بخشی از این آرامش ممکن است به دلایل اقتصادی باشد اما قسمت عمده آن به تغییر ریلگذاری در صدور مجوزهای خاص و موردی مربوط میشود.
دو عارضه برجهاي بيقاعده
مركز مطالعات و برنامهريزي شهر تهران– وابسته به شهرداري- در تحقيقي كه براي نحوه نگارش قواعد ساختوساز بلندمرتبه انجام داده است، درباره وضع موجود برجهاي ساخته شده در تهران اعلام كرد: آنچه امروز تحت عنوان بلندمرتبهسازي در تهران رخ ميدهد، حداقل دو عارضه زيستمحيطي براي پايتخت به وجود آورده است. در اين تحقيق آمده است: بلندمرتبهسازيها در تهران برمبناي معيارهاي طرح جامع شهر تهران نبوده است و علاوه بر مشكلاتي كه اين ساختوسازها در ابعاد كالبدي ايجاد كرده، عوارض زيستمحيطي همچون «تغيير غيرطبيعي دماي شهر بهعلت افزايش بيش از حد سطوح ساختماني» و همچنين «كاهش وزش باد در سطح شهر» را نيز به بار آورده است.