در معنای تحت‌الفظی «معاصر» به معنی معماری است كه در زمان اكنون تولید می‌شود، معماری لحظه اكنون. معماری «مدرن» از گذشته فاصله می‌گیرد و سعی می‌كند از قواعد آن پیروی نكند- به ویژه سبك‌های سنتی پیش از انقلاب صنعتی. بنابراین در این معنا «معاصر» به یك روش زیبایی‌شناسانه خاص محدود نمی‌شود. و «مدرن» بیانگر معماری اوایل و اواسط قرن بیستم است كه به ایده‌آل‌ها و ایده‌های دوران ماشین تحقق می‌بخشد: عدم حضور تزئینات، سازه‌هایی ساخته شده از جنس استیل و بتن، استفاده وسیع از شیشه، سفیدكاری (معمولا گچ و سیمان روی آجر» یا انواع دیگر از بیان مینیمال در نمای خارجی ساختمان، و پلان‌ها و نقشه‌های باز.
اگرچه نكاتی كه بیان شد تا حدودی تفاوت میان معماری معاصر و معماری مدرن را مشخص می‌كند، اما هم‌چنین كاربرد روشنی از اصطلاح «معاصر» وجود دارد كه به تغییر و گرایش خاصی در طراحی امروز اشاره می‌كند كه سازه‌هایی با سبك‌های نئو پست مدرن، نئو كلاسیك، و یا هر نوع ساختمان نئو سنتی در این تعریف نمی‌گنجد. كاربرد این اصطلاح بسیار محدودتر از معنای تحت‌الفظی آن است، اما همچنان در اكنون و زمان حال ریشه دارد؛ معماری معاصر زاده زمان خویش است، بنابراین نوآوری و نگاه به جلو در آن حضور پررنگی دارد. در این معنا معماری معاصر در معماری مدرن ریشه دارد، حتی اگر از نظر سبكی هیچ ربطی به آن نداشته باشد.

عكس‌هایی كه در این مطلب می بینید، بیان‌كننده تفاوت میان معماری مدرن و معماری معاصر هستند.

مدرن. در مورد این عكس، سوال كمی دشوار و چالش‌برانگیز است، زیرا شما به خانه‌ای در این عكس نگاه می‌كنید كه در سال 1939 ساخته شده است و دارای شیشه‌های بزرگ در یك حجم نیمه مدور، یك طبقه فوقانی پیش‌آمده، پنجره‌های كناری، و یك نمای خارجی سفیدكاری شده است. این اقامتگاه در شهر آستین )Austin( ایالت تگزاس واقع شده است و منبع الهامی بوده است برای یك ساختمان چهار واحدی در نزدیكی همین اقامتگاه كه توسط هوگ جفرسون رندولف )Hugh Jefferson Randolph( طراحی و اجرا شده است.

مدرن. این سازه همان ساختمان چهار واحدی است كه در مورد قبلی به آن اشاره كردیم. همان‌طور كه مشاهده می‌كنید این سازه دارای همان عناصر مدرنی است كه اقامتگاه مورد قبلی دارای آن‌ها بود: سطوح سفیدكاری شده در سراسر بنا دیده می‌شوند، پنجره‌های كناری كاملا مشخص هستند، و سطوح پیش‌آمده و تغییر در ارتفاع سطوح به روشنی دیده می‌شوند. جنبه دیگری از سبك مدرن كه هر دوی این ساختمان‌ها در آن مشترك هستند یك نوع توازن عمدی است كه با توازن دو‌ وجهی كه در سازه‌های قبل از قرن بیستم وجود داشت كاملا متفاوت است.

معاصر. این اقامتگاه ماش (MuSH) نام دارد و تفاوت كاملا روشن و مشخصی با پروژه‌های قبلی دارد. به جای سطوح سفید، دیواری مستحكم این بنا پوشیده از سطوح خاكستری رنگ هستند كه در نمای ساختمان به صورت تصادفی جلو و عقب كار شده‌اند و از هم فاصله دارند. یك حجم پیش‌آمده نیز در این سازه وجود دارد اما ارتباط آن با حجم اصلی بنا پیچیده‌تر است (كه مانند نمونه اول امتدادی از حجم اصلی نیست)، و قسمت پشت حجم پیش‌آمده نیز دارای طراحی كاملا خاصی است. شاید این سازه مانند بسیاری از بناهای مدرن حالت جعبه‌ مانند با پشت بامی مسطح داشته باشد، اما ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد آن را معاصر می‌سازد و از این طریق با معماری مدرن متمایز می‌شود.

اقامتگاه ماش (البته نام و سطوح جلو و عقب آمده آن را كاملا معاصر می‌سازند) از دو سازه مكعب‌مانند ساخته شده است: یك خانه سه طبقه (عكس قبلی) و یك حجم دو طبقه با یك پارکینگ در حاشیه خیابان؛ بین این دو مكعب یك حیاط وجود دارد. حجم كوچك‌تر دارای پوسته مشابه‌ای است و با به كارگیری شیشه برخی از سطوح بنا دارای جنس متفاوتی هستند. ساختار این اقامتگاه فرم آزادانه‌تری نسبت به ساختمان‌های مدرن دارد.

مدرن. این پروژه دوتایی توسط شركت معماری آمیتزی (Amitzi Architects) طراحی و ساخته شده است و در آن به روشنی از اصول اصلی معماری مدرن استفاده شده است كه به این نوع معماری سبك بین‌المللی می‌گویند كه پس از نمایشگاه موما (MoMA exhibition) در سال 1932 كه توسط فیلیپ جانسون (Philip Johnson) و هنری- راسل هیچكاك (Henry-Russell Hitchcock) طراحی و برگزار شده بود به جهان معرفی شد. نام این نمایشگاه نیز سبك بین‌المللی بود. این نمایشگاه ایده‌های موجود در معماری مدرنیستی را بیش از پیش مشخص كرد و تعاریف مشخصی از عناصر موجود در حجم‌ها، دیوارها، و پنجره‌های سازه‌های مدرن ارائه كرد تا از این طریق ساختمان‌های مدرن با وضوح بیش‌تری در یك رده واحد قرار بگیرند. خانه‌ای كه در عكس بالا مشاهده می‌كنید خانه ال (House L) نام دارد كه آن‌قدر از عناصر اساسی معماری مدرن درست در آن استفاده شده است كه به نظر می‌رسد 70 سال پیش ساخته شده است.

مدرن. خانه كی (House K) كه توسط شركت معماری آمیتزی ساخته شده است دارای حجم‌های ساده‌تری نسبت به خانه ال است، اما دیوارهای مستحكم با سطوح سفیدكاری شده این دو بنا مانند هم هستند. البته در این سازه چارچوب پنجره‌ها دارای ویژگی خاصی هستند: صفحه‌های حفره‌داری كه روی پنجره‌ها قرار گرفته‌اند از ورود مستقیم نور خورشید به داخل ساختمان جلوگیری می‌كنند. اگرچه ممكن است بعضی‌ها معتقد باشند كه در معماری مدرن خیلی به اقلیم و شرایط آب و هوایی توجه نمی‌شود و این موضوع درست به نظر برسد (مانند سازه‌های ساخته شده توسط میس ون در روهه)، اما در ساخت بسیاری از بناهای مدرن اوایل قرن بیستم از عناصری استفاده می‌شد كه در آن‌ها به نور خورشید، باد، و غیره توجه می‌شد. در طراحی و ساخت این خانه ساده نیز به شرایط آب و هوایی توجه شده است.

معاصر. مانند نمونه قبلی، اقامتگاه اسكای‌لاین (Skyline Residence) كه در لوس‌‌آنجلس واقع شده است از عناصر معماری استفاده می‌كند كه باعث می‌شوند نور خورشید به طور مستقیم وارد بنا نشود. این بنا توسط شركت معماری بلزبرگ (Belzberg Architects) طراحی و ساخته شده است و در آن از قطعات چوبی افقی به‌گونه‌ای استفاده شده است كه این بنا را در زمره ساختمان‌های معاصر قرار می‌دهد: این قطعه‌های چوب زاویه‌دار هستند و با هم هم‌پوشانی دارند و از این طریق ظاهری خاص و متفاوت برای این ساختمان ایجاد كرده‌اند. فرم این خانه نیز بسیار جالب توجه است ...

... و نمای جلویی این ساختمان كاملا مشخص می‌كند كه در آن چه می‌گذرد:‌ طبقه دوم كمی پیش‌آمده است و نه تنها فضای زیر آن تبدیل به پاركینگ شده است، بلكه سطحی برای تماشای فیلم در آن ایجاد شده است، فیلمی مثل LA. از این رو این سازه ماهیت كاملا دوگانه‌ای دارد: هم محل زندگی است و هم یك سینما. این ویژگی باعث می‌شود این ساختمان را در دسته معاصر قرار بدهیم تا دسته مدرن، چراكه در طراحی آن وجوه مختلف زندگی (زندگی- كار-تفریح، و غیره) در نظر گرفته شده است و به هر كدام از آن‌ها جداگانه توجه ویژه‌ای شده است.  

مدرن. این ساختمان كوتاه و دراز در بخش شمالی نیویورك واقع شده است و از تركیبی از سنگ و شیشه ساخته شده است كه وقتی از دور به آن گاه می‌كنیم سطوح كاملا ساده با دو جنس مختلف را می‌بینیم. بام این بنا كمی پیش‌آمده است و ستون‌هایی مدور و باریك در زیر این قسمت پیش‌آمده قرار داده شده است. از آن‌جایی تمام قسمت زیر بام پیش‌آمده از شیشه ساخته شده است، این سطح پیش‌آمده باعث می‌شود تا در تابستان نور خورشید به طور مستقیم وارد ساختمان نشود. هر عنصر، پشت بام، دیوارها، ستون‌ها، در كنار عنصر دیگر قرار گرفته است تا در نهایت سازه‌ای افقی به وجود بیاید كه بسیار شبیه خانه‌هایی است كه توسط میس ون در روهه ساخته شده است.  

مدرن. ساختمان دیگری را كه باز هم شبیه كارهای میس ون در روهه است در عكس بالا مشاهده می‌كنید. این ساختمان در جزیره لانگ (Long Island) واقع شده و توسط شركت معماری استل (Stelle Architects) طراحی و ساخته شده است. ستون‌های مستحكم و با یك حجم دراز در زیر باكس شیشه‌ای قرار گرفته‌اند تا این بخش شیشه‌ای به خوبی در فضا بدرخشد. فضای داخلی این ساختمان كاملا از پشت شیشه‌ها مشخص است و می‌توان به راحتی به نقشه باز آن پی برد. این خانه یك بنای مدرن است و به جزء مكان آن كه بر روی یك تپه شنی قرار گرفته است دیگر اجزای آن كاملا بر اساس قواعد معماری مدرن ساخته شده‌اند.  

معاصر. بنای تمام شیشه‌ای به خودی خود یك ساختمان را مدرن نمی‌كند. همان‌طور كه در عكس بالا مشاهده می‌كنید این ساختمان دارای دیوارهای شیشه‌ای با چارچوب‌هایی قرمز رنگ است كه وجه كناری آن از كلیت سازه پیروی نمی‌كند و كاملا از حجم اصلی جدا شده است. نكته‌ای كه این ساختمان را معاصر می‌كند استفاده از چارچوب‌های سیمانی قرمز رنگ است كه كاملا با عناصر معماری مدرن در تضاد است.

معاصر. ساختمانی كه در عكس بالا مشاهده می‌كنید یكی از گرایش‌های اصلی در معماری معاصر را نشان می‌دهد:‌ پایداری. این نمونه افراطی، خانه‌ای كاملا منحصربه‌فرد است كه خانه اسكرپ (Scrap House) نام دارد و توسط شركت معماری پابلیك (Public Architecture) طراحی و ساخته شده است. این ساختمان به طور كامل از مواد و مصالح مازاد و اضافی ساخته شده است: قطعه‌های افقی ریل قطار، علائم شهری، درهای شیشه‌ای، و حتی دفترچه تلفن. همانطور كه شركت طراحی دخلی در این پروژه می‌گوید «از برخی از مواد و مصالح به شیوه‌ای كاملا جدید استفاده شد و دیگر اشیای مازاد كاركرد قبلی خود را نداشتند»، و این نكته همان چیزی است كه باعث می‌شود یك سازه در حد اعلی خود تبدیل به یك بنای معاصر شود. فرم این ساختمان پیش از بنا شدن اصلا مشخص نبوده است و با روند تدریجی پروژه قسمت‌های مختلف آن مشخص شدند.